نوعی سازه که از ترکیب بتن با فولاد ساخته شده و در تشکیل آن از بتن سبک یا معمولی استفاده می‌شود. این سقف، مناسب برای طراحی و اجرا بر روی اسکلت‌های فلزی می‌باشد و با نام‌هایی همچون سقف مرکب یا مختلط نیز ذکر می‌شود.
تیرهای فرعی، برشگیرهای ناودانی، گل میخ، فلاشینگ، شبکه میلگردهای حرارتی و دال بتنی از اجزای اصلی تشکیل دهنده سقف کامپوزیت محسوب می‌شود. سقف کامپوزیت، شامل انواع دیگری از سقف‌ها می‌باشد با نام عرشه فولادی و کرومیت در صنعت ساخت و ساز فعال و قابل استفاده است.
در ادامه مطلب شما را با انواع و اجرای سقف کامپوزیت و همچنین مزایا و معایب آن آشنا خواهیم کرد و نکات مهمی را در این رابطه بیان می‌کنیم.
انواع سقف کامپوزیت
· سقف کامپوزیت فلزی: از ترکیب بتن با اسکلت فولادی تشکیل شده و پس از نصب برشگیرها، قالب بندی سقف به وسیله تخته کوبی در بین تیرها و بدون نیاز به شمع‌بندی انجام می‌گیرد.
· سقف کامپوزیت کرومیت: در این نوع سقف با استفاده از قالب‌های فلزی، فضاهای خالی بین تیرچه قالب بندی می‌شود و سپس با حذف آنها، بتن ریزی صورت گرفته که سبکی سقف را به همراه می‌آورد.
نیازی به شمع‌بندی ندارد و مناسب برای اجرای دهانه‌های بلند است و همچنین به‌خاطر مزایایی همچون؛ کاهش وزن تیرچه مصرفی و هزینه‌های بلوک، کاهش هزینه‌های حمل و نقل، سرعت اجرای بالا و… کاربرد بیشتری دارد؛ بنابراین سقف کرومیت نیازی به شمع‌بندی در هیچ یک از مراحل عملیات اجرایی ندارد.
· سقف کامپوزیت عرشه فولادی: سقفی است با سطحی صاف و یکپارچه و نیازی به کف سازی و پوکه ریزی ندارد. به صورت یکجا، بتن ریزی تمام سقف انجام می‌شود و نصب ورقه‌ها بدون جوشکاری و تنها با میخ‌های فولادی صورت می‌گیرد.
· Roofix روفیکس: روفیکس یک ورق فولادی مشبک است که بعد از جوشکاری، روفیکس روی برشگیرهای تیرهای فرعی قرار می‌گیرد و از روش‌های اجرای سقف و کف با استفاده از قالب‌های فلزی مشبک ماندگار می‌شوند.
مزایای سقف کامپوزیت
- مقاومت و سرعت اجرای بالا
- عدم نیاز به شمع‌بندی
- قابلیت بتن‌ریزی هم‌زمان چندین سقف
- یکپارچگی سقف و اسکلت سازه
- وجود یک بالشتک هوا بین دال و سقف کاذب و ایجاد یک عایق صوتی عالی
- افزایش سختی سقف و وزن پایین سقف
- مقاوم در برابر زلزله نسبت به سقف‌های تیرچه بلوک
- کاهش در ارتفاع نیمرخ فولادی نسبت به حالت تیر معمول
- کاهش مصرف بتن و فولاد، به دلیل عملکرد مرکب و در نتیجه سبب سبک شدن سازه می‌شود.
- عملکرد مناسب کشش و فشار به دلیل استفاده از فولاد در سقف کامپوزیت به جای مصرف بتن کششی
معایب سقف کامپوزیت
- نیاز به اجرای سقف کاذب و زمان گیری بیشتر نسبت به اجرای سقف تیرچه بلوک، کرومیت و …
- عدم امکان استفاده در پروژه‌های مسکونی به دلیل لرزش سقف به همین جهت قبل از بتن‌ریزی، باید زیر سقف کامل شمع‌بندی شود.
- به علت نیاز به اجرای سقف کاذب در کامپوزیت، هزینه تمام شده آن نسبت به سقف تیرچه بلوک، کرومیت و …بیشتر است.
- در صورت نیاز به تعمیرات لوله‌ها، امکان دسترسی آسان و سریع وجود ندارد.
- عملکرد غیر مرکب در نواحی لنگر منفی تیرهای یکسره
- امکان تغییر شکل‌های طولانی مدت به دلیل پدیده خزش در بتن فشاری
مراحل اجرای سقف کامپوزیت
1- اجرای تیرهای فرعی
در مرحله اول با استفاده از پروفیل فولادی یا مقاطع تیر ورق، اسکلت فلزی و همه تیرهای فرعی نصب می‌شوند. فواصل قرار گیری تیرهای فرعی از یکدیگر در سقف کامپوزیت ساده، 110 سانتی‌متر است و دلیل این امر، عدم نیاز به شمع‌بندی است و موقع بتن ریزی باید زیر سقف قالب بندی اجرا شود.
در صورت استفاده از پروفیل‌های لانه زنبوری، باید ابتدا و انتهای تیرها از جان تیر با ورق مضاعف استفاده کرد و این تقویت در وسط دهانه انجام گیرد.
بر اساس مبحث دهم مقررات ملی ساختمان، استفاده از تیرهای لانه زنبوری در تیرهای فرعی و کش ها در دهانه‌های غیر بادبندی که نقش باربری ثقلی دارند، ایرادی برای استفاده از آن نیست ولی اگر نقش باربری جانبی داشته باشند، انجام آن ممنوع است.
2- اجرای برشگیرها
روی تیرهای فرعی، ناودانی‌ها اجرا می‌شود. این برشگیرها مطابق نقشه، در دو جهت تیر به وسیله جوشکاری، نصب شده و باید حداقل 25 میلی‌متر پوشش جانبی از بتن را داشته باشند. از ناودانی ها به‌عنوان برشگیرها در طول تیرهای فرعی جهت اتصال و یکپارچگی تیرها و دال بتنی استفاده می‌شود.
بیشترین فاصله مرکز تا مرکز برشگیرهای ناودانی باید 500 میلی‌متر باشد. توجه کنید که نباید از نبشی به جای ناودانی بهره گرفت.
3- قالب بندی
قالب بندی سقف به روش تخته کوبی انجام می‌شود. تخته‌های چهار تراش با ابعاد ۵ در ۵ یا ۷ در ۷ و با طول برابر با فاصله بین دو تیر فرعی داخل جان تیرها قرار می‌گیرد.
این چهار تراش‌ها به وسیله گوه کوبی بین بال پایین تیرها و زیر چهار تراش‌ها با فاصله ۶۰ تا ۷۰ سانتی‌متر از یکدیگر، محکم می‌شوند. با قرار گرفتن تخته‌ها روی چهار تراش‌ها، سطح را کاملاً پوشش می‌دهند. قبل از بتن ریزی به‌خاطر نچسبیدن بتن به تخته، روغن کاری تخته‌ها اجرا می‌شود.
فاصله بین تیرهای فرعی در اسکلت فلزی کم است؛ نیاز به شمع‌بندی با جک ندارد و قالب گذاری به راحتی بدون شمع‌بندی انجام می‌گیرد.
4- اجرای میلگردهای حرارتی
جهت جلوگیری از جابه‌جایی میلگردها هنگام بتن ریزی توسط سیم مفتول، آرماتور بندی در محل تقاطع به هم متصل و محکم می‌شوند.
به این نکته توجه داشته باشید که میلگردهای حرارتی سقف کامپوزیت حتماً باید آجدار باشند. از شماره A2 برای میلگردهای حرارتی این نوع سقف استفاده می‌شود.
5- نصب اسپیسر
جنس اسپیسر از پلاستیک، بتن یا فولاد است و با نصب آن زیر میلگردها، از فرو رفتن میلگرد به کف و یا عمق قالب موقع بتن ریزی جلوگیری می‌کند. هدف از نصب اسپیسر، ایجاد کاور مناسب برای بتن و جلوگیری از خوردگی میلگردها است و حداقل فاصله استاندارد بین میلگرد حرارتی و کف بتن باید 3 سانتی‌متر باشد.
6- بتن ریزی سقف
بعد از اجرای آرماتور بندی، بتن ریزی سقف با استفاده از پمپ به طبقات مختلف هدایت می‌شود.
سپس عملیات ویبره جهت سطح صاف و یکدست و خارج کردن حباب‌های هوا انجام می‌گیرد تا همه قسمت‌ها یکسان شود. ضخامت بتن در سقف کامپوزیت بین 8 تا 12 سانتی‌متر است ولی بهترین اندازه 10 سانت است و از بتن عیار ۳۰۰ یا ۳۵۰ کیلوگرم استفاده شود.
بعد از حالت‌گیری و شکل گرفت، قالب‌ها جدا شده و باید نگهداری و آبیاری بتن در چند هفته ادامه پیدا کند.
10 نکته مهم در رابطه با اجرای سقف کامپوزیت
1- با توجه به عیار بتن طبق نقشه، اسلامپ بتن باید بین ۸ تا 10 باشد.
2- توجه داشته باشید، میلگردهای حرارتی کج و یا خم نشوند و فاصله آنها مطابق با نقشه اجرا شود.
3- بیشترین فاصله مرکز تا مرکز برشگیرهای ناودانی، 500 میلی‌متر باشد.
4- کمترین فاصله مرکز به مرکز گل میخ در هر امتداد، چهار برابر قطر گل میخ در نظر رفته شود.
5- به علت شکم ندادن سقف در اثر وزن بتن، باید فاصله بین چهار تراش‌های زیر قالب، حداکثر 60 تا ۷۰ سانتی‌متر باشد.
6- روی قالب بندی سقف یک نایلون پهن شود و روی برشگیرها و تیرها پوشانده نشود. این کار قبل از اجرای میلگردهای حرارتی صورت بگیرد تا هنگام بتن ریزی، شیره بتن از درزها خارج نشود.
7- حتماً گل میخ‌ها روی ورق‌های فولادی به طور مطلوب ذوب شود و به تیر نگهدارنده جوش دهید.
8- استفاده از ویبره در اجرای سقف کامپوزیت روفیکس مجاز نیست.
9- اگر ضخامت بتن‌ریزی بیشتر از 12 سانتی‌متر است و یا بتن مصرفی از نوع خود متراکم باشد، از بتن مگر (سبک) به‌عنوان لایه اول یا پوشاندن سطح روفیکس با نایلون استفاده شود.
10- حتماً باید میلگردهای حرارتی سقف کامپوزیت به صورت آجدار اجرا شوند.