در عصر مدرن، صنعت ساخت و ساز به طور شگفت انگیزی پیشرفت کرده و ملاک این ساختمان‌ها، ایمنی و مقاومت در برابر حوادث طبیعی می‌باشد که تیم مهندسی کشور به این موضوع توجه ویژه‌ای دارند. سبک سازی سقف و در عین حال مقاوم بودن آن، جزء اساسی‌ترین موارد صنعت سازه محسوب می‌شود.
طبیعتاً هر چه مقدار مقاومت یک ساختمان بیشتر باشد، در برابر ضربات احتمالی و رخدادهای طبیعی به‌صورت ایمن‌تری عمل می‌کند و دچار آسیب نخواهد شد. ایمنی سازه، هزینه و زیبایی پلان؛ سه فاکتور مهم سقف به شمار می‌آید.
در واقع سقف یا همان دیافراگم، از مهم‌ترین المان‌های اصلی تشکیل دهنده سازه و سیستم باربر آن می‌باشد که هدفش سبک سازی کل ساختمان است.
در ادامه به توضیح حداکثر دهانه سقف وافل (یک طرفه و دو طرفه) و یوبوت خواهیم پرداخت.
حداکثر دهانه سقف وافل
سقف وافل یکی از سیستم‌های سقفی است که دارای مقاومت بالا و از ایمنی مطلوبی برخوردار است. این سیستم به دلیل مزایای بسیار زیاد از جمله کاهش وزن سازه، افزایش سختی و سبک بودن مورد توجه بسیاری از پیمانکاران و مهندسان قرار گرفته است.
یکی از موضوعات مهم در ساختمان‌سازی، حذف ستون‌های اضافی است که سبب صرفه‌جویی در هزینه‌های سازه می‌شود.
برای تعیین حداکثر دهانه سقف وافل به یک طرفه یا دو طرفه بودن سقف باید توجه کرد. چرا که کاربرد هر کدام متفاوت است و طول دهانه تغییر می‌کند. عملکرد باربری با سیستم وافل یک و طرفه و دوطرفه در حداکثر دهانه سقف مؤثر است.
حذف بتن زیرین در سقف وافل اجرا می‌شود و نیازی به میلگردهای تقویتی ندارد. این دو ویژگی منحصر به فرد سبب می‌شود بار مرده و بتن مصرفی کاهش یابد؛ بنابراین سقف‌های وافل را می‌توان در دهانه‌های بلند نیز اجرا کرد.
کاربرد این سقف برای دهانه بزرگ ساختمان‌ها از جمله؛ بیمارستان‌ها، مدارس، پارکینگ‌ها و … است و به همین جهت مورد استقبال و استفاده زیاد در صنعت سازه قرار گرفته که قابلیت اجرای این نوع سقف در دهانه‌های بلند را دارا می‌باشد.
شرایط اقتصادی و ضرورت ساخت و سازهای عمرانی در سطح کشور، مناسب‌ترین گزینه برای کاهش تعداد ستون‌ها و هزینه‌های ساخت و ساز، سقف وافل است.
حداکثر دهانه سقف وافل یک طرفه
وافل یک طرفه، یکی از روش‌های اجرای سقف است که در ساخت سقف بتنی مورد استفاده قرار می‌گیرد. عملکرد این سقف به دلیل انتقال بار در یک جهت، همچون سیستم تیرچه بلوک عمل می‌کند. با قرارگیری قالب‌های وافل یک طرفه در کنار یکدیگر، می‌توان تیرچه‌هایی با ابعاد و اندازه‌های مختلف ایجاد کرد.
عملکرد یک طرفه سقف وافل برای اجرای ساختمان‌هایی با دهانه‌های کوتاه است و حداکثر دهانه سقف وافل یک طرفه 8 متر و در بیشترین حالت به 9 متر نیز می‌رسد.
استفاده از قالب وافل یک طرفه یا دو طرفه سبب ایجاد سیستم باربری متفاوت شده که در تعیین حداکثر دهانه سقف مؤثر می‌باشد.
حداکثر دهانه ی سقف وافل دو طرفه
همان‌طور که از نامش پیدا است، عملکرد دو طرفه دارند و بار در دو جهت به ستون‌ها منتقل می‌شود. سقف وافل دوطرفه حالت قابلمه‌ای شکل دارند و به این نام نیز شناخته می‌شوند. به‌صورت دال دوطرفه عمل می‌کنند و عملکرد دوطرفه این نوع از سقف باعث مقاومت در برابر خم شدی و ضربات و می‌شود که از استحکام پذیری بالایی برخوردار است. می‌توان این سقف را در دهانه‌های بلندتری نسبت به وافل یک طرفه اجرا کرد.
این اندازه حداکثری، شامل 12 متر و در بیشترین حالت تا 16 متر قابل اجرا است. نقشه و پلان یک سازه عامل تعیین کننده در انتخاب نوع یک طرفه یا دوطرفه بودن سقف وافل است. برای دهانه‌های بیشتر از 10 متر از وافل دو طرفه بهره می‌گیرند.
از لحاظ فنی، مناسب دهانه‌های 12 تا 14 متر است اما در شرایط خاص تا 16 متر و بر اساس تأیید مهندس ناظر قابل اجرا می‌باشد. در دهانه‌های بلندتر از 13 متر باید اقتصاد پروژه مورد بررسی قرار گیرد.
اجرای سقف وافل یک طرفه و دو طرفه در حالت کلی یکسان است ولی در اجرا متفاوت عمل می‌کند که یکی از آن ها اندازه دهانه سقف در دو نوع وافل یک طرفه و دو طرفه است.
حداکثر دهانه سقف یوبوت
ارتفاع و وزن این سقف‌ها بر اساس متراژ دهانه انتخاب می‌شوند که رابطه مستقیم با نوع قالب آن دارد. در سیستم یوبوت هدف از قرار دادن قالب‌های توخالی در سقف به‌صورت ماندگار، حذف بتن اضافی سقف در نواحی که برش سنگینی ندارد، می‌باشد تا وزن سقف کاهش پیدا کند و با ایجاد یک سری مقطع I شکل، سختی مناسبی برای کنترل خیز و ارتعاش سقف تأمین شود.
در سقف‌های با قالب مجوف حداکثر دهانه با توجه به ارتفاع قالب و بتن مصرفی متغیر است. برای مثال حداکثر دهانه سقف یوبوت با ارتفاع قالب به ارتفاع 16 سانتی‌متر و ارتفاع کلی سقف 31 سانتی‌متر برابر 10 متر است.
در جدول زیر مشخصات فنی و حداکثر دهانه سقف یوبوت با توجه به ارتفاع قالب آورده شده است.