یکی از روش‌های نوین اجرای سازه، سقف عرشه فولادی است و از ورقهای فولادی گالوانیزه تشکیل شده که از بتن‌ریزی یکپارچه‌ای نیز برخوردار می‌باشد. پس از بتن‌ریزی نیازی به کف‌سازی و پوکه ریزی نیست و قالب‌بندی، مشکلات اجرای ساختمانی را به حداقل رسانده است.
این سقف بر روی تیرآهن قرار می‌گیرد و به‌عنوان یک سکوی بادوامی برای بتن معمولی یا سبک، عایق‌ها و عضوهای ضد آب در نظر گرفته می‌شود. نصب ورق‌ها به جوشکاری نیازی ندارد و با میخ‌های فولادی صورت می‌پذیرد.
از ویژگی‌های این سقف، به‌سرعت بالای اجرا می‌توان اشاره کرد. بدین صورت که بعد از تکمیل شبکه‌های تأسیساتی به‌صورت یکجا، می‌توان بتن‌ریزی تمام سقف و طبقات را انجام داد.
در سقف عرشه فولادی از چهار نوع مصالح استفاده می‌شود: 1- ورق فولادی یا فلزی 2- برش گیر یا گل میخ 3- آرماتور (میلگرد) 4- بتن
در این قسمت از مطلب به توضیح اجزای اصلی سقف عرشه فولادی می‌پردازیم.
1- ورقهای فولادی
ورق فولادی گالوانیزه با ضخامت‌های 0.8 تا 1.2 میلی‌متر، اصلی‌ترین عضو تشکیل‌دهنده سقف عرشه فولادی است. این ورق‌ها توسط دستگاه رول فرمینگ به روش نورد سرد در حالت موجدار ذوزنقه‌ای شکل فرم دهی می‌شوند و ارتفاع این ذوزنقه‌ها 75 میلی‌متر است.
عرشه‌های فولادی از ورق‌هایی با هسته و پوشش فلزی ساخته می‌شوند و عدم کیفیت و بر اساس شرایط محیطی، آسیب‌دیدگی ورق‌ها را به همراه خواهد داشت. این هسته، از فولاد نرمه تشکیل شده و به‌عنوان مصالح ساختمانی پرکاربرد شناخته می‌شود.
وجود فرورفتگی‌ها و برجستگی‌های روی ورقهای فولادی، سبب درگیری بهتر بین فولاد و بتن می‌شود و انتقال نیروی برشی افقی بین بتن و فولاد به طور مطلوبی صورت می‌گیرد. ورقهای فولادی قابلیت تحمل بار، بدون نیاز به شمع‌بندی را دارا است و نیز به‌عنوان یک سکو عمل می‌کند.
2- برشگیر (گلمیخ) Stud Shear Connector
گل میخ‌ها به‌عنوان ابزار متصل‌کننده ورق گالوانیزه به تیر فرعی است و این اتصال با جوش دادن از درون ورق به تیر انجام می‌شود که به روش قوس الکتریکی صورت می‌گیرد.
نقش این عضو، توزیع نیروی اعمال شده بین تیر و دال بتنی است و این موضوع نقطه قوت سقف عرشه فولادی است.
برشگیر یا همان گل میخ، مصالح مورد استفاده در سقف را یکپارچه می‌کند؛ از لغزش مواد همچون بتن جلوگیری کرده و این امر از مزیت و ویژگی مهم گل میخ به شمار می‌آید.
3- آرماتور
سومین جزء اصلی سقف عرشه فولادی، آرماتور یا میلگرد است که به‌صورت شبکه‌ای روی ورقهای فولادی قرار گرفته و به گل میخ‌ها وصل می‌شوند. وظیفه آرماتور، کنترل دمای گیرش بتن و جلوگیری از جمع‌شدگی در حین کار می‌باشد. نوع آرماتورها، حرارتی یا افت حرارتی است.
آرماتور از ایجاد ترک در سقف جلوگیری می‌کند و تقویت مقاومت کششی از طریق میلگردهای پایینی و تقویت مقاومت فشاری بتن به‌وسیله میلگردهای بالایی صورت می‌گیرد. تحمل این کار به عهده بارهای متمرکز خواهد بود.
4- بتن
بتن‌ریزی در مرحله آخر صورت می‌گیرد و بتن از پرکاربردترین مصالح ساختمانی به شمار می‌آید که از ترکیب سیمان، آب، سنگ‌ریزه و مواد افزودنی دیگر تشکیل می‌شود.
کیفیت بتن موضوع مهمی است که در سقف عرشه فولادی باید در نظر گرفته شود چراکه؛ با ریختن بتن در ورقهای فولادی، یک کف کامپوزیتی جهت تحمل بارهای وارد شده به سقف، برای طبقات بالایی به وجود می‌آید.
در سقف‌های مرکب عرشه فولادی با توجه به عدم شمع‌بندی سقف‌ها، بتن را می‌توان در تمامی طبقات به طور هم‌زمان و در یک مرحله انجام داد که این مزیت مهم، سرعت اجرای بتن‌ریزی را افزایش می‌دهد.
نقش فلاشینگ در اجرای سقف عرشه فولادی چیست؟
دوربند یا فلاشینگ، ورقهای با ضخامت 5 میلی‌متر است و روی لبه‌های عرشه جهت تکمیل ساختار ورق فولادی و جلوگیری از خروج بتن در اطراف سقف‌ها، دور بازشوها و کناره‌های راه‌پله‌ها نصب می‌شود. فلاشینگ بر روی یکنواختی بتن و بهبود مقاومت سقف اثرگذار است.
تیرهای فرعی در سقف عرشه فولادی چه جایگاهی دارند؟
تیرهای فرعی به‌عنوان نگهدارنده سقف عرشه فولادی عمل می‌کنند. آرماتوربندی با استفاده از میلگردهای آجدار شاخه‌ای و یا الیاف‌های مخصوص انجام می‌گیرد. هنگام اجرای این سقف بر روی دهانه‌های حداکثر سه‌متری به شمع‌بندی جهت نگهداری از سقف نیازی نخواهد بود.
اگر دهانه بیشتر از سه متر شود، از یک تیر فرعی برای نگهداری سقف و جلوگیری از خم شدن ورقهای فولادی (در اثر تحمل وزن بتن) باید استفاده کرد.
ویژگی‌ها و مزیت‌های سقف عرشه فولادی مرکب
- کامل‌ترین نوع عرشه
- قدرت باربری و عملکرد بالا
- دارای آج ها و برجستگی‌های متنوع در بدنه
- مرکب عمل‌کردن با دال بتنی
- استفاده از عرشه در نقش آرماتور کششی تحتانی (این مزیت مهم به علت وجود برجستگی یا آج بر روی عرشه‌ها می‌باشد)
- سرعت اجرای بالا 1000 تا 1500 مترمربع در روز
- نقش آج ها اتصال مکانیکی بین دال و عرشه
- افزایش تحمل نیروی برشی آج جهت پیوستگی بین دال و عرشه فولادی
- آج نقطه‌ای از نیروی افقی لغزش بین دال بتنی و عرشه فولادی جلوگیری می‌کند.
- آج پیوسته از نیروی قائم بلندشدگی دال بتنی از عرشه خودداری می‌کند.
- دارای کمترین وزن بتن و فولاد
- اقتصادی و به‌صرفه
- تأثیر نوع طراحی آج ها از لحاظ شکل هندسی، آرایش و نحوه قرارگیری بر روی عرشه فولادی و مقدار برآمدگی آج
- کاهش وزن مرده سقف و سبک شدن فونداسیون سقف
- صرفه‌جویی قابل‌توجه در مصرف فولاد و میلگرد اسکلت سازه
ویژگی‌ها و مزیت‌های سقف عرشه فولادی غیر مرکب
- استفاده فقط به‌عنوان قالب دال بتنی در سقف
- دارای آج ضعیف یا بدون آج
- طراحی دال بتنی به روش متداول
- استفاده از آرماتور کششی در مقطع تحتانی عرشه فولادی جهت تقویت دال بتنی
- حذف مرحله قالب‌بندی و شمع گذاری و افزایش سرعت اجرا
- ایجاد سکوی کار مناسب و مطمئن در زمان اجرا
- یکدست شدن سطح زیرین و تمام شده به‌صورت پیوسته و تمیز و محکم
- تحمل بارهای حین اجرا از جمله؛ بتن خیس، نصاب و نیروی انسانی، ورق فلزی و مصالح
- کاهش مصرف فولاد و بتن، تیرهای فرعی، آرماتور، مقاطع تیرها و ستون‌ها
- کاهش لرزش در سقف‌های غیر مرکب عرشه فولادی
مزایای سقف عرشه فولادی
- سرعت بالای اجرا و حمل آسان: اجرای این سقف به جرثقیل و یا وسیله دیگر جهت جابه‌جایی نیاز نیست و با دست انجام می‌شود. وزن کم، سرعت اجرا و حمل‌ونقل این سازه را نیز افزایش می‌دهد.
- عدم نیاز به شمع‌بندی و اجرای هم‌زمان چند سقف: یکپارچه بودن و وزن پایین سقف، از دلایلی است که در حین اجرا به شمع‌بندی نیازی ندارد. این عدم نیاز، امکان اجرای موازی و هم‌زمان تعدادی از سقف‌ها را فراهم می‌کند و سبب افزایش سرعت اجرا نیز می‌شود.
- حذف قالب‌بندی: ورق فولادی به‌عنوان یک قالب ماندگار عمل می‌کند و همچنین وجود ورق گالوانیزه در زیر سقف، باعث نظم و زیبایی سازه می‌شود.
- کاهش نیروی کار و کاهش هزینه اجرا: با حذف بعضی از مراحل در این نوع سقف، به نیروی کار زیادی نیاز نداریم. در نتیجه هزینه‌های اجرا نیز کمتر خواهد شد.
- کاهش بار مرده و مصرف بتن: عدم استفاده از تیرچه و بلوک، وزن سازه را کم کرده و به دلیل ضخامت کم مانند سقف یوبوت، بتن مصرفی کاهش می‌یابد.
- ایمنی و مقاومت بالا
- نصب راحت و آسان تأسیسات
- کاهش وزن سازه
- طول عمر بالا
- کاربرد زیاد و متنوع از سقف
- اجرا در انواع شرایط آب‌وهوایی
- عایق صدا و حرارت
- مقاوم در برابر زلزله و آتش
- مورد تأیید مرکز تحقیقات مسکن و شهرسازی
- مطابق با ضوابط مبحث دهم مقررات ملی ساختمان
معایب سقف عرشه فولادی
- اگر فواصل تیر ریزی بین تیرهای فرعی نادرست باشد، در لرزش سقف‌های مرکب اثرگذار است و موجب افزایش لرزه می‌شود. خطا در انتخاب میزان ضخامت ورق فولادی و ارتفاع عرشه از دیگر عوامل اثرگذار محسوب می‌شود. لرزش سقف یکی از معایب این سقف است ولی با رعایت ضوابط مبحث دهم مقررات ملی ساختمان، می‌توان لرزش این سازه را کاهش داد.
- ورق مورد استفاده در سقف عرشه فولادی سبک و در مقابل ضربه‌های شدید آسیب‌‌پذیر است و باید فرایندهای طی شونده با احتیاط و مراقبت کامل صورت بگیرد.
- استفاده و کاربرد سخت در اسکلت‌های بتنی به نسبت سایر موارد
- در نظر گرفتن همه تمهیدات و سنجیدن تمام شرایط سخت هنگام اجرا
- وجود خوردگی فلز در سقف
- کنترل تمام جوش‌ها توسط ناظر
شرکت گنبد فیروزه تولید کننده سقف وافل و سقف یوبوت می باشد. در صورت مقایسه سقف عرشه فولادی با وافل یا یوبوت و همچنین دریافت پاسخ سؤال‌های خود، می‌توانید از کارشناسان باتجربه شرکت گنبد فیروزه، یاری بجویید.